Ngày 3 – Những thất bại đầu đời: Vỡ mộng, mất khách, và bài học về chữ “TÍN”

“Khách hàng đầu tiên – tưởng như giấc mơ thành hiện thực. Nhưng rồi, họ ra đi, âm thầm. Không một lời từ biệt.”
— “Đek Biết Gì Cũng Tiến”

Giấc mơ đẹp thường vỡ khi ta chưa sẵn sàng

Câu chuyện trong sách kể về một khách hàng Nhật đầu tiên, tưởng như là cú hích lớn giúp FPT Software cất cánh. Nhưng rồi… họ mất khách. Không phải vì không cố gắng, mà vì chưa đủ tốt.

Tác giả nhớ lần đầu mình thất bại trong một cuộc hợp tác với đối tác Nhật. Mọi thứ khởi đầu suôn sẻ, họ cười, họ bắt tay, họ hứa hẹn… Nhưng rồi, email trả lời ngày một thưa thớt. Đến khi gửi thêm một lần nữa, chỉ thấy “Delivery failed”.

Không ai nói rõ lý do. Nhưng tác giả hiểu: khi niềm tin không đủ đầy, họ sẽ rút lui – lặng lẽ, quyết liệt.

Người Nhật không la mắng, họ im lặng

Một trong những điều khiến nhiều doanh nghiệp Việt “không kịp trở tay” khi làm việc với người Nhật chính là sự lịch thiệp nhưng lạnh lùng của họ khi thất vọng.

“Họ không nói anh dở. Họ không mắng anh ngu. Họ chỉ dừng liên lạc. Và anh hiểu rằng – mình đã thất bại.”

Tôi từng chứng kiến sinh viên thực tập ở Nhật trở về, nói rằng: “Họ không phản hồi gì. Em tưởng ổn.” Nhưng không, sự im lặng đó chính là hồi chuông cảnh tỉnh.

Người Nhật cực kỳ quan tâm đến chữ TÍN – đúng giờ, đúng hứa, đúng chuẩn. Một lần trễ, một lần làm qua loa, là một vết xước không dễ lành.

Không ai thành công mà không qua vài cú ngã “ê mặt”

Tôi rất thích đoạn này trong sách:

“Sau khi khách hàng rời đi, chúng tôi không đổ lỗi. Chúng tôi lặng lẽ xem lại từng dòng code, từng buổi họp, từng câu giao tiếp. Và nhận ra: chúng tôi chưa sẵn sàng.”

Đây là điều tôi luôn nhắc sinh viên: khi thất bại, đừng vội tìm ai để trách. Hãy soi lại chính mình.

Một bài thuyết trình không đạt?
→ Có thể vì bạn không luyện trước đủ 5 lần.
Một cuộc phỏng vấn rớt?
→ Có thể vì bạn chưa hiểu văn hóa doanh nghiệp ấy.

FPT Software đã không than trách khách hàng “ác” hay “khó tính”. Họ nhận lỗi. Và họ trưởng thành.

Tín – là thứ không thể xây trong ngày một ngày hai

Chữ “Tín” không phải là một thứ bạn “làm tốt một lần” là có. Nó là thói quen, là chuỗi hành vi, là sự nhất quán.

Người Nhật làm việc với ai cũng nhìn vào đường dài:

“Anh có giữ lời không?”
“Anh có giao đúng hạn không?”
“Anh có sửa lỗi nhanh chóng không?”
“Anh có thể làm việc 5 năm, 10 năm mà vẫn giữ được chất lượng không?”

Và đó cũng là thứ nhiều sinh viên, nhiều startup hiện nay… thiếu kiên nhẫn để xây dựng.

Sự vỡ mộng cần thiết – để không ảo tưởng

Khi bị mất khách hàng đầu tiên, FPT nhận ra một điều rất lớn:

“Tưởng mình đã ‘đủ’, hóa ra mới chỉ ‘bắt đầu’.”

Câu này tôi tâm đắc vô cùng.

Có lần một sinh viên sau khi đi Nhật thực tập 6 tháng, về viết trên Facebook:

“Thầy ơi, em tưởng tiếng Nhật em ổn lắm rồi. Qua đó mới thấy mình không hiểu gì cả!”

Đó là sự vỡ mộng… cần thiết.

Vỡ mộng để không tự mãn.
Vỡ mộng để tiếp tục học hỏi.
Và vỡ mộng – để trưởng thành.

Từ thất bại đến cú lội ngược dòng

Cuốn sách không chỉ kể lại thất bại, mà còn cho thấy cách FPT phục hồi:

“Chúng tôi không ngồi than. Chúng tôi học thêm về quy trình Nhật, thuê chuyên gia bản xứ, sửa từng lỗi một. Và rồi, khách hàng mới đến.”

Họ làm đúng thứ mà ai cũng nói – nhưng ít người kiên trì theo đuổi: thay đổi thật sự, từ gốc rễ.

Không đổ lỗi, không biện hộ. Chỉ có làm lại – kỹ hơn, chắc hơn.

Một lần mất “Tín”, mười năm không lấy lại được

Tôi muốn kết lại bài hôm nay bằng một lời mà một đối tác Nhật từng nói:

“Anh không cần hoàn hảo. Nhưng nếu anh hứa – anh phải làm. Nếu chưa làm được – phải báo trước. Nếu sai – phải nhận.”

Đơn giản vậy thôi, nhưng là cả một hành trình rèn luyện.

Nếu bạn từng vỡ mộng, từng thất bại, từng bị “mất điểm” trong mắt khách hàng, đối tác, hay chính bản thân mình – thì bạn đang trên con đường rất thật để trưởng thành.

Vấn đề không phải là bạn đã từng ngã – mà là sau cú ngã ấy, bạn đứng lên với một cái đầu lạnh, một trái tim bền chí, và một đôi tay sẵn sàng làm lại từ đầu.