Ngày 1 – “Đek Biết Gì Cũng Tiến” – Dám Làm, Dám Thử

“Lúc đó, chẳng ai biết xuất khẩu phần mềm là gì. Nhưng chúng tôi vẫn làm, vì không làm thì biết đến bao giờ mới biết.”
— Trích từ “Đek Biết Gì Cũng Tiến”

---

Một chiều Đà Nẵng, một cuốn sách và rất nhiều suy nghĩ

Chiều muộn ở Đà Nẵng, tôi ngồi ở quán cà phê quen trên đường Bạch Đằng. Trời vừa mưa xong, sông Hàn lấp loáng ánh đèn. Tôi mở cuốn “Đek Biết Gì Cũng Tiến” ra đọc tiếp những trang còn dang dở từ hôm trước. Càng đọc, tôi càng cảm thấy mình như được chạm đến – không chỉ bởi những câu chuyện kỳ lạ của FPT Software thuở ban đầu, mà còn bởi chính cái tinh thần liều lĩnh nhưng đáng trân trọng mà nhóm sáng lập đã mang lại.

Tôi tự hỏi: “Liệu có mấy ai trong chúng ta dám bước đi khi bản thân vẫn chưa có gì trong tay?”

---

“Đek Biết Gì Cũng Tiến” – Một triết lý không chỉ dành cho dân IT

Tôi không phải dân IT, nhưng khi đọc những trang đầu tiên, tôi biết ngay rằng cuốn sách này không chỉ viết cho giới lập trình viên. Nó là câu chuyện về sự bắt đầu – từ con số 0, từ sự mù mờ, thậm chí là từ nỗi sợ và thiếu tự tin.

“Không ai bắt đầu mà đã giỏi. Chúng tôi bắt đầu vì thấy cần phải làm, còn giỏi – để sau tính.”

Tôi nghĩ đến những sinh viên của mình ở FPT Đà Nẵng – những bạn trẻ đầy hoài bão nhưng cũng không ít hoang mang. Nhiều bạn tâm sự:

“Em chưa giỏi tiếng Nhật, chưa biết kỹ thuật, em sợ bị chê, bị loại…”
Và tôi hay bảo:
“Chính vì em chưa giỏi nên em cần bắt đầu sớm hơn. Đợi giỏi mới làm thì bao giờ mới bắt đầu?”

---

Sự khởi đầu trong mông lung – và sức mạnh của “dám làm”

Một đoạn trong sách kể về những ngày đầu FPT Software nhận dự án đầu tiên với khách Nhật.

“Không ai biết tiếng Nhật, nhưng tài liệu gửi toàn tiếng Nhật. Anh em ngồi cặm cụi copy từng dòng vào Google Translate, dịch word-by-word.”

Nghe thì có vẻ ngây thơ, nhưng đằng sau sự ngây thơ ấy là một thứ rất hiếm: sự quyết tâm không bỏ cuộc. Họ làm bằng được, vì với họ, không làm thì mãi mãi cũng không biết cách làm.

Ở Đà Nẵng, tôi từng gặp nhiều bạn sinh viên giỏi. Nhưng điều thiếu nhất – có lẽ là can đảm bước ra khỏi vùng an toàn. Học hoài, học mãi, lấy thêm vài cái chứng chỉ, nhưng vẫn không dám ứng tuyển thực tập hay mở lời với một doanh nghiệp Nhật vì… sợ chưa đủ giỏi.

---

“Làm trước, học sau” – Chiến lược sống còn cho người trẻ

Một trong những triết lý tôi tâm đắc nhất trong sách là tư duy “làm trước, học sau”. Nó đi ngược với suy nghĩ thông thường rằng phải trang bị đầy đủ mọi thứ rồi mới bắt tay vào làm.

“Học xong lý thuyết, bạn vẫn không biết làm nếu không bắt tay vào làm thật. Chỉ khi làm rồi, bạn mới thấy những chỗ mình thiếu và cần học tiếp.”

Tôi nhớ một bạn sinh viên từng nói với tôi rằng em thích làm game, nhưng em học trái ngành. Tôi hỏi lại:

“Em đã thử làm một game đơn giản chưa?”
Bạn ấy lắc đầu. “Em định học xong Unity, rồi học thêm đồ họa, rồi…”

Tôi nghĩ ngay đến những người trong sách – họ không chờ đến khi biết lập trình mới làm phần mềm. Họ nhận dự án, rồi học lập trình trong lúc làm. Rủi ro không? Có chứ. Nhưng chính nhờ thế mà họ trưởng thành với tốc độ khủng khiếp.

---

Câu chuyện cá nhân – Tôi đã từng chờ “đủ” như thế nào

Hồi mới vào ngành giáo dục, tôi từng rất rụt rè. Tôi chờ có bằng cấp, chờ học xong khóa này, lớp nọ… trước khi nhận lời nói chuyện với doanh nghiệp. Tôi sợ bị hỏi điều mình chưa biết. Nhưng thực tế là, khi bạn có mặt trong một cuộc họp thực sự, bạn sẽ học nhanh gấp mười so với việc ngồi ôn slide trong lớp học.

Và rồi tôi dần học được rằng:

“Cơ hội không đến với người giỏi nhất. Nó đến với người có mặt sớm nhất và chịu làm nhiều nhất.”

---

FPT Software – Sự lớn lên không phải nhờ công nghệ, mà nhờ tinh thần

Đọc “Đek Biết Gì Cũng Tiến”, tôi không chỉ thấy một công ty công nghệ. Tôi thấy một đội ngũ có tinh thần “khởi nghiệp thật sự”, ở nghĩa chân chất và bền bỉ nhất.

“Chúng tôi không nghĩ đến tiền nhiều. Chúng tôi nghĩ đến việc mình có làm được cái mà người khác tưởng là không thể hay không.”

Chính cái chất đó – dám nghĩ, dám làm, dám thử – mới là thứ một start-up cần nhất, chứ không phải vốn, hay bằng cấp, hay các bản kế hoạch dài 50 trang.

---

Ứng dụng trong giáo dục – và trách nhiệm của người thầy

Là một người làm giáo dục, tôi thấy sách không chỉ truyền cảm hứng, mà còn là bài học cho chính người thầy. Chúng ta cần dạy học sinh mình dũng cảm hơn, được phép sai, được phép chưa biết, được phép bắt đầu từ con số 0.

Tôi từng tổ chức các buổi “thử thách thực tế” cho sinh viên – như giả lập một cuộc đàm phán với doanh nghiệp Nhật Bản, hoặc giao một task chưa học trong giáo trình. Kết quả? Rất nhiều bạn “bị khớp”, nhưng sau đó… họ học nhanh hơn rất nhiều so với học lý thuyết đơn thuần.

---

Từ Đà Nẵng nhìn ra thế giới – và khát vọng vươn xa

Ở Đà Nẵng, chúng tôi cũng đang có một cộng đồng IT trẻ năng động. Nhưng để tạo nên một FPT Software thứ hai – không chỉ cần giỏi công nghệ, mà còn cần một văn hóa “dám làm” ngay cả khi chưa biết gì”.

FPT Software đã chứng minh điều đó. Từ một nhóm vài chục người, họ trở thành doanh nghiệp tỷ đô – không phải vì họ “được đào tạo từ đầu” mà vì họ vừa làm, vừa học, vừa sửa, và không bỏ cuộc.

---

Lời nhắn cho những ai đang loay hoay

Nếu bạn đang ở Đà Nẵng, đang 22 tuổi, chưa biết nên theo ngành gì, hoặc thấy mình chưa đủ năng lực để ứng tuyển vào một công ty lớn – thì tôi muốn bạn nhớ rằng:

“Đừng ngại bắt đầu khi bạn chưa biết gì. Đek biết gì cũng tiến được – nếu bạn dám làm.”

---

Cuốn sách nhỏ, tầm nhìn lớn

“Đek Biết Gì Cũng Tiến” không chỉ là một cuốn sách kể chuyện doanh nghiệp. Nó là một lời mời gọi hành động, là một cái vỗ vai khích lệ, và đôi khi là một cú tát tỉnh người cho những ai cứ chờ mãi mới dám bước.

Với tôi, đây là cuốn sách nên được đọc trong những khoảnh khắc bạn cảm thấy mình vô dụng, trong những ngày mưa như chiều nay ở Đà Nẵng, hoặc giữa một ngã ba nghề nghiệp mà bạn chưa biết rẽ lối nào.

Vì ai mà biết được – chỉ một quyết định dám làm hôm nay, bạn có thể là người viết tiếp một chương mới cho hành trình tỷ đô tiếp theo.