Gen Z — Hi vọng hay Hẫng hụt?

Gen Z – thế hệ sinh ra và lớn lên trong thời bình, trong kỷ nguyên số, kết nối 24/7 – đang chiếm khoảng 30% lực lượng lao động trong các doanh nghiệp hiện nay. Họ là những người trẻ nhất, năng động nhất, nhưng cũng là thế hệ khiến nhiều người đặt câu hỏi: Liệu họ có phải là hi vọng của tương lai, hay chỉ là một thế hệ đang hẫng hụt, mất phương hướng giữa thực tế phức tạp?

Tôi không nhìn họ bằng con mắt chỉ trích, mà bằng ánh mắt nhiều nếp nhăn – của một thế hệ đã từng ăn cơm với cơm, từng sống qua những ngày không có internet, từng học từ sai lầm và trưởng thành nhờ va vấp.

Quan sát Gen Z hiện nay, ta thấy một bức tranh đa dạng, đầy mảnh ghép rời rạc:

• Có người vừa ra trường đã rơi vào hôn nhân như một lối rẽ vội vàng, rồi lại vướng bận thai sản trước khi kịp có sự nghiệp.
• Có bạn bỏ dở cao học vì không còn thấy ý nghĩa trong sách vở mà bản thân chưa từng thử sống thật khắc nghiệt.
• Có người loay hoay với những khóa học kỹ năng, lái xe, giao tiếp – như thể đang “chuẩn bị” cho một cuộc đời vẫn chưa bắt đầu.
• Và có cả những bạn bước chân vào con đường chính trị, không vì lý tưởng, mà như một cách “an toàn hóa” cuộc sống trong lúc còn quá sớm để mơ ước điều gì đó lớn hơn.

Những câu chuyện ấy không phải là cá biệt mà phản ánh phần nào thực tế đa chiều của thế hệ trẻ hôm nay.

Tôi tự hỏi: Liệu chúng ta đang chứng kiến sự trượt dốc của tinh thần khai phá? Hay chỉ đơn giản là, chúng ta – thế hệ X – đang nhìn qua lăng kính cũ kỹ của chính mình, để đánh giá một thời đại không còn thuộc về mình nữa?

Thế hệ chúng ta từng trải qua những ngày tháng thiếu thốn, từng phải vật lộn để có được những điều cơ bản nhất. Chúng ta học cách kiên trì, chịu đựng và dấn thân. Nhưng Gen Z lớn lên trong một thế giới khác – thế giới của internet, mạng xã hội, của những trải nghiệm tức thời và thông tin tràn ngập.

Sự khác biệt về bối cảnh sống tạo ra những cách nhìn nhận và hành xử khác nhau. Điều này không có nghĩa là Gen Z yếu đuối hay thiếu quyết tâm, mà có thể họ đang đi trên một con đường khác, với những thử thách và cơ hội riêng.

Tuy nhiên, tôi không thể phủ nhận những lo lắng về thực tế mà Gen Z đang đối mặt:

• Một nền kinh tế không thể bền vững khi lực lượng lao động trẻ thiếu vắng trải nghiệm thật, khi phần lớn chỉ biết “chuẩn bị cho tương lai” mà không bao giờ bước vào “trận địa” của thực tế.
• Khi họ lớn lên trong thế giới của TikTok 15 giây, liệu có còn đủ kiên nhẫn để hiểu những dòng báo cáo dày 150 trang?
• Khi họ quen với 2 cú chạm để đặt đồ ăn, liệu có còn biết kiên trì 2 năm để nuôi một dự án không chắc chắn?
• Và phải chăng, chính điều đó đang góp phần khiến hàng trăm ngàn doanh nghiệp âm thầm rút lui khỏi thị trường? Không hẳn vì họ không có vốn hay không có ý tưởng, mà có thể, họ không tìm thấy người để trao lại niềm tin.

Đó là những câu hỏi lớn mà xã hội cần cùng nhau tìm lời giải.

Tôi vẫn tin rằng mọi thế hệ đều có thời gian của nó để “tìm mình”. Có thể Gen Z chưa đến thời “rực rỡ”, nhưng họ đang ấp ủ điều gì đó mà chúng ta chưa hiểu.

Họ là thế hệ đầu tiên sống trọn vẹn trong kỷ nguyên số, với những công cụ và phương tiện chưa từng có tiền lệ. Họ có thể đang xây dựng những giá trị mới, những cách thức mới để kết nối, làm việc và sống.

Điều quan trọng là chúng ta – những người đi trước – vẫn còn đủ kiên nhẫn để chờ đợi, đủ bao dung để đồng hành, không chỉ phán xét.

Để không trở thành thế hệ “hẫng hụt”, Gen Z có thể rút ra một số bài học và định hướng:

Học cách kiên nhẫn và chịu đựng thử thách: Không có thành công nào đến ngay lập tức. Kiên nhẫn và chịu đựng thử thách là kỹ năng sống quan trọng để vượt qua khó khăn.

Tích cực trải nghiệm thực tế: Đừng chỉ “chuẩn bị” mà hãy dấn thân vào thực tế, học hỏi từ những va vấp và thất bại.

Phát triển tư duy phản biện và kỹ năng mềm: Trong thời đại thông tin, tư duy độc lập và kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm là chìa khóa để thành công.

Giữ gìn giá trị bản thân và kết nối xã hội: Xây dựng các mối quan hệ bền vững, giữ vững giá trị cá nhân để tạo dựng niềm tin và uy tín.

Gen Z là thế hệ đầy tiềm năng và cũng đầy thử thách. Họ không hoàn hảo, nhưng cũng không thể bị đánh giá qua lăng kính cũ kỹ của thế hệ trước.

Chúng ta hãy dành cho họ sự thấu hiểu, kiên nhẫn và hỗ trợ để họ có thể tìm thấy con đường của riêng mình, đóng góp cho xã hội và tạo dựng tương lai.

Mong rằng, trước khi Gen Z tìm thấy con đường đúng, thế giới vẫn còn đủ kiên nhẫn. Và chúng ta, những người đi trước, vẫn còn đủ bao dung để đồng hành, không chỉ phán xét.

Bạn nghĩ gì về thế hệ Gen Z? Họ là hi vọng hay hẫng hụt? Hãy chia sẻ suy nghĩ và câu chuyện của bạn!