Trong bối cảnh thế giới đang bước vào kỷ nguyên số với sự phát triển vượt bậc của trí tuệ nhân tạo (AI), bài viết “Cuộc đua giáo dục AI giữa Mỹ và Trung Quốc: Khi những đứa trẻ trở thành vũ khí chiến lược” của ông Hoàng Anh Tuấn – Đại sứ, nguyên Phó Tổng thư ký ASEAN, đăng trên Vietnamnet ngày 11/5/2025 – đã cho tôi nhiều suy ngẫm sâu sắc về vai trò của giáo dục AI và những bài học quan trọng dành cho thế hệ Gen Z.

Bài viết phân tích cuộc đua chiến lược giữa hai cường quốc Mỹ và Trung Quốc trong việc đưa AI vào giáo dục phổ thông, từ đó định hình nguồn nhân lực chất lượng cao cho tương lai. Đây không chỉ là cuộc đua công nghệ mà còn là cuộc cạnh tranh về địa chính trị, xã hội và kinh tế, trong đó thế hệ trẻ chính là “vũ khí chiến lược” quan trọng nhất.

1. Giáo dục AI – Cuộc đua chiến lược toàn cầu và ý nghĩa với Gen Z

Ông Hoàng Anh Tuấn chỉ rõ Trung Quốc đã đi trước Mỹ một bước khi thông báo AI sẽ là môn học bắt buộc từ cấp tiểu học đến trung học cơ sở, bắt đầu từ năm học 2025–2026. Các bài học AI được lồng ghép vào các môn toán học, khoa học, tin học hoặc dưới dạng môn học độc lập, kèm theo sách giáo khoa chuyên biệt, ứng dụng game hóa và phòng thí nghiệm ảo để tăng tính hấp dẫn và thực tiễn.

Trong khi đó, Mỹ dù sở hữu nhiều công ty AI hàng đầu thế giới, lại chỉ mới mở rộng giảng dạy AI ở cấp độ tiểu bang và chưa phổ cập bắt buộc trong toàn quốc. Tuy nhiên, Mỹ cũng đang có những động thái tích cực như sắc lệnh hành pháp thúc đẩy giáo dục AI và thư ngỏ của hơn 250 CEO kêu gọi đưa AI vào chương trình học bắt buộc.

Cuộc đua này cho thấy AI không chỉ là công nghệ mà còn là sức mạnh chiến lược quốc gia, và Gen Z chính là thế hệ sẽ trực tiếp tham gia và gánh vác trách nhiệm trong kỷ nguyên số.

2. Những nhận thức quan trọng dành cho Gen Z qua bài viết

2.1. AI là “ngôn ngữ mới” của thế giới việc làm

Theo bài viết, đến năm 2035, khoảng 70% công việc tại Mỹ sẽ yêu cầu hiểu biết về AI hoặc kỹ năng số nâng cao. Điều này cảnh báo Gen Z rằng nếu không trang bị kiến thức và kỹ năng AI từ sớm, họ sẽ rất dễ bị bỏ lại phía sau trong thị trường lao động toàn cầu ngày càng cạnh tranh.

Tôi nghĩ đây là lời cảnh tỉnh cho các bạn trẻ: không thể chỉ học kiến thức truyền thống mà phải chủ động tiếp cận, học hỏi và ứng dụng AI trong học tập và cuộc sống.

2.2. Giáo dục AI có thể thu hẹp bất bình đẳng xã hội

Bài viết nhấn mạnh rằng việc phổ cập giáo dục AI, đặc biệt ở vùng sâu vùng xa và các cộng đồng yếu thế, có thể giúp thu hẹp khoảng cách số và bất bình đẳng xã hội. Đây là cơ hội để Gen Z không chỉ phát triển bản thân mà còn góp phần tạo ra sự công bằng trong xã hội.

Tôi nghĩ Gen Z cần nhận thức rõ vai trò của mình trong việc lan tỏa kiến thức và tạo ra môi trường học tập công bằng, không để ai bị bỏ lại phía sau trong cuộc cách mạng công nghệ.

2.3. Tư duy phản biện và sáng tạo là kỹ năng thiết yếu

Trung Quốc không chỉ dạy AI như một môn học mà còn tích hợp vào các dự án thực tiễn, giúp học sinh phát triển tư duy phản biện và sáng tạo. Đây là điều mà tôi cho rằng Gen Z cần đặc biệt chú trọng.

Trong thời đại AI có thể thay thế nhiều công việc lặp đi lặp lại, thì tư duy sáng tạo, khả năng giải quyết vấn đề và kỹ năng mềm sẽ là điểm khác biệt lớn của con người.

2.4. Học tập suốt đời và sự chủ động là chìa khóa thành công

Bài viết cảnh báo rằng đào tạo nhân lực AI không phải chuyện một sớm một chiều mà là quá trình dài. Gen Z cần nhận thức rằng học tập không chỉ là chuyện ở trường lớp mà là hành trình suốt đời, đòi hỏi sự chủ động, không ngừng cập nhật kiến thức và kỹ năng mới.

Tôi nghĩ các bạn trẻ cần tận dụng mọi nguồn lực học tập, từ các khóa trực tuyến, dự án thực tế đến các cộng đồng công nghệ để luôn sẵn sàng thích nghi với sự thay đổi nhanh chóng của thế giới.

2.5. Sự đồng hành của gia đình và nhà trường là rất quan trọng

Bài viết cũng nhấn mạnh vai trò của phụ huynh và giáo viên trong việc hiểu và hỗ trợ Gen Z phát huy tối đa tiềm năng. Sự thấu hiểu, đồng hành đúng cách sẽ giúp các bạn trẻ phát triển toàn diện hơn.

Tôi cho rằng Gen Z cũng cần chủ động giao tiếp, chia sẻ với người thân và thầy cô để nhận được sự hỗ trợ phù hợp.

3. Góc nhìn cá nhân về thách thức và cơ hội

Qua bài viết của ông Hoàng Anh Tuấn, tôi nhận thấy Gen Z đang đứng trước một ngã rẽ quan trọng. AI mở ra cơ hội chưa từng có để phát triển bản thân, sáng tạo và đóng góp cho xã hội. Nhưng đồng thời cũng đặt ra thách thức lớn về khả năng thích ứng, học hỏi và phát triển kỹ năng mới.

Tôi nghĩ Gen Z cần nhận thức rằng:

• Không thể thụ động trong học tập và phát triển kỹ năng vì thế giới thay đổi rất nhanh.
• Cần phát triển toàn diện, không chỉ giỏi công nghệ mà còn biết vận dụng nó sáng tạo và có trách nhiệm.
• Phải ý thức rõ trách nhiệm xã hội khi sử dụng AI, tránh để công nghệ gây ra bất bình đẳng hay hệ quả tiêu cực.
• Cần sự đồng hành của gia đình, nhà trường và xã hội để phát triển toàn diện.

4. Bài học cho Việt Nam và Gen Z Việt Nam

Việt Nam đang có cơ hội lớn để bắt kịp xu thế giáo dục AI toàn cầu. Các chương trình tích hợp công nghệ AI trong giáo dục phổ thông và đại học là những bước đi tích cực.

Tuy nhiên, Gen Z Việt Nam cần nhận thức rằng:

• Không thể chỉ dựa vào công nghệ mà cần phát triển tư duy độc lập, sáng tạo.
• Phải chủ động học hỏi AI và công nghệ số từ sớm, không chờ đợi hệ thống hoàn hảo.
• Cần xây dựng kỹ năng mềm và kỹ năng sống để thích ứng với thị trường lao động toàn cầu.
• Cần thái độ tích cực, kiên trì và trách nhiệm trong học tập và phát triển bản thân.

5. Lời kết

Bài viết “Cuộc đua giáo dục AI giữa Mỹ và Trung Quốc” của Đại sứ Hoàng Anh Tuấn không chỉ cảnh báo về sự tụt hậu trong giáo dục mà còn là lời nhắn nhủ quan trọng dành cho Gen Z: các bạn chính là những người chủ tương lai của thế giới số.

Việc nắm bắt kiến thức AI, phát triển tư duy phản biện, sáng tạo và kỹ năng mềm là điều không thể thiếu để thành công trong kỷ nguyên mới. Đồng thời, Gen Z cần nhận thức rõ trách nhiệm xã hội khi sử dụng công nghệ, không để AI trở thành con dao hai lưỡi gây ra bất bình đẳng hay các hệ quả tiêu cực.

Tôi tin rằng với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, sự đồng hành của gia đình, nhà trường và xã hội, Gen Z sẽ trở thành thế hệ tiên phong, làm chủ công nghệ và xây dựng một tương lai phát triển bền vững, công bằng và sáng tạo.

Bạn nghĩ sao về vai trò của AI trong giáo dục và tương lai của Gen Z? Bạn đã sẵn sàng để bước vào cuộc đua này? Hãy chia sẻ suy nghĩ và hành động của bạn!