Tiếng lòng một người mẹ – Lời cảnh tỉnh sâu sắc về giáo dục Việt Nam hôm nay

Sau kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 đầy sóng gió, một bức thư gửi tới Người đứng đầu từ một người mẹ của học sinh lứa 2K7 đã gây chấn động dư luận. Không phải là một bài viết chính trị, không hoa mỹ hay hàn lâm, bức thư ấy chỉ là tiếng nói chân thành, từ trái tim của một người mẹ – chan chứa nước mắt, tình yêu thương và nỗi lo canh cánh về tương lai của con trẻ.

Bức thư không chỉ là lời than vãn, mà còn là lời cảnh tỉnh sâu sắc về thực trạng giáo dục hiện nay – nơi mà những đứa trẻ, những “chiến binh học tập” đang gồng mình chịu đựng áp lực khủng khiếp, trong một hệ thống giáo dục đầy bất nhất và thiếu sự thấu cảm.

Trong bài viết này, tôi muốn cùng bạn đọc phân tích, suy ngẫm và rút ra những bài học quý giá từ tiếng lòng ấy – để từ đó, chúng ta có thể cùng nhau góp phần xây dựng một nền giáo dục nhân văn, phát triển bền vững, không chỉ vì điểm số mà vì tương lai của thế hệ trẻ.

1. Hành trình gian nan của thế hệ 2K7 – “chiến binh học tập” trong bối cảnh dịch bệnh và cải cách liên tục

Người mẹ trong bức thư kể về những đứa trẻ học đến 1 giờ sáng, ăn vội miếng cơm, không dám nghỉ trưa vì áp lực thi cử. Thế hệ 2K7 đã trải qua những năm tháng đầy biến động:

• Dịch bệnh kéo dài, học online liên tục khiến việc tiếp thu kiến thức bị gián đoạn.
• Chương trình giáo dục được cải cách liên tục, khiến học sinh và giáo viên luôn phải thích nghi với những thay đổi đột ngột.
• Áp lực thi cử ngày càng tăng, trong khi sự hỗ trợ về tâm lý, kỹ năng sống và giáo dục toàn diện còn rất hạn chế.

Họ không chỉ học để thi, mà còn học để tồn tại trong một môi trường đầy thử thách, như những “chiến binh học tập” mòn mỏi chạy theo sự thay đổi của hệ thống.

2. Bất nhất trong chính sách giáo dục – Nạn nhân là học sinh và giáo viên

Một điểm nhấn đau lòng trong bức thư là câu chuyện về Thông tư 29 – cấm dạy thêm, khiến học sinh vùng quê không còn nơi học sau giờ, giáo viên lo sợ vi phạm, rồi đến sát kỳ thi lại cho phép dạy thêm. Sự bất nhất, thiếu rõ ràng trong chính sách khiến học sinh và giáo viên trở thành những “vật thí nghiệm” trong một “phòng lab” giáo dục lạnh lùng.

Trong khi người ra chính sách vẫn nhàn nhã ngồi nhâm nhi trà, thì hàng triệu học sinh và giáo viên phải vật lộn với những quy định thay đổi liên tục, không phù hợp với thực tế.

3. Đề thi năm 2025 – Thử thách vượt quá sức học sinh

Người mẹ nhấn mạnh đề thi năm nay quá dài và quá sức:

• Đề Toán khiến giáo viên cũng mất 2 tiếng để làm.
• Đề tiếng Anh khó đến mức người có chứng chỉ IELTS 7.0 cũng không làm kịp trong 50 phút.

Trong khi đó, học sinh nông thôn – không phải AI – vẫn phải đối mặt với yêu cầu gần như “siêu nhân”. Điều này đặt ra câu hỏi về tính công bằng và khả năng tiếp cận giáo dục chất lượng giữa các vùng miền.

4. Vết xước tinh thần – Nỗi đau lớn hơn điểm số

Nỗi đau lớn nhất không nằm ở điểm số, mà là vết xước tinh thần. Chỉ cần một môn không tốt, tinh thần học sinh sụp đổ kéo theo cả kỳ thi. Đây không còn là kiểm tra kiến thức đơn thuần, mà là thử thách giới hạn tâm lý của tuổi 18 – giai đoạn quan trọng nhất trong đời người.

Nhiều học sinh rơi vào trạng thái căng thẳng, lo âu, thậm chí trầm cảm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tương lai.

5. Lời kêu gọi thiết kế giáo dục bằng trái tim

Người mẹ không yêu cầu huỷ kết quả thi, cũng không đòi cải cách tức thì. Bà chỉ xin một điều:

“Hãy thiết kế kỳ thi và chính sách giáo dục bằng trái tim – để hiểu rằng học sinh là con người, không phải con số hay vật thử nghiệm.”

Lời kêu gọi ấy như một tiếng chuông cảnh tỉnh cho toàn xã hội, cho những người làm chính sách, giáo viên, phụ huynh và cả bản thân học sinh.

6. Giáo dục không phải là chặng đua để loại bỏ, mà là hành trình để nâng đỡ

Bức thư kết thúc bằng một thông điệp đầy cảm xúc:

“Con tôi có thể chưa làm tốt hôm nay, nhưng vẫn có thể toả sáng ở tương lai. Tôi vẫn tự hào, vì con đã nỗ lực.”

Đây là lời nhắc nhở rằng giáo dục không nên là cuộc đua khốc liệt để loại bỏ những người yếu thế, mà là hành trình đồng hành, nâng đỡ và phát triển tiềm năng mỗi con người.

7. Những bài học và suy ngẫm dành cho xã hội và thế hệ trẻ

7.1. Cần sự đồng thuận và thống nhất trong chính sách giáo dục

Việc thay đổi liên tục, bất nhất trong chính sách gây tổn thương cho học sinh và giáo viên. Cần có sự đồng thuận, nghiên cứu kỹ lưỡng và lắng nghe nhiều chiều để xây dựng chính sách bền vững.

7.2. Đề thi cần phù hợp với năng lực và thực tế học sinh

Đề thi nên kiểm tra kiến thức và kỹ năng thực tế, tránh gây áp lực quá mức, đồng thời đảm bảo tính công bằng giữa các vùng miền.

7.3. Tăng cường giáo dục kỹ năng sống và hỗ trợ tâm lý

Bên cạnh kiến thức, học sinh cần được trang bị kỹ năng sống, quản lý cảm xúc và được hỗ trợ tâm lý để vượt qua áp lực học tập.

7.4. Xây dựng môi trường giáo dục nhân văn, tôn trọng sự khác biệt

Mỗi học sinh là một cá thể riêng biệt với khả năng và tốc độ phát triển khác nhau. Giáo dục cần tôn trọng và phát huy điều đó.

7.5. Thế hệ trẻ cần được đồng hành, không chỉ bị phán xét

Gen Z và các thế hệ trẻ cần sự thấu hiểu, hỗ trợ và đồng hành của gia đình, nhà trường và xã hội để phát triển toàn diện.

8. Kết luận

Bức thư của người mẹ gửi tới Người đứng đầu không chỉ là tiếng lòng của một cá nhân mà là tiếng nói của hàng triệu phụ huynh, học sinh và giáo viên đang mong muốn một nền giáo dục công bằng, nhân văn và phát triển bền vững.

Giáo dục không phải là chặng đua để loại bỏ, mà là hành trình để nâng đỡ. Xin đừng để cú ngã đầu đời của các em trở thành vết thương không thể hồi phục.

Chúng ta – những người đi trước – hãy dành cho thế hệ trẻ sự kiên nhẫn, bao dung và đồng hành chân thành. Bởi tương lai của đất nước nằm trong tay họ, và chỉ khi họ được nâng đỡ đúng cách, họ mới có thể toả sáng rực rỡ.

Bạn có suy nghĩ gì về bức thư và thực trạng giáo dục hiện nay? Hãy chia sẻ để cùng lan tỏa tiếng nói vì một nền giáo dục tốt đẹp hơn!